FoodLabPeel

Vraagstuk

In het najaar van 2015 startte FoodLabPeel, een traject van ontmoetingen en samenwerking tussen intensieve veehouders uit de Peelregio in Brabant en creatieve ondernemers. De Peelregio in Brabant staat bekend om haar intensieve veehouderij, een sector waar de afgelopen jaren grote maatschappelijke vragen spelen. Vijf veehouders hebben hun vragen voorgelegd aan een creatief ondernemer en zijn samen gaan werken aan onderzoek en conceptontwikkeling.

FoodLabPeel is een langlopend kunstproject dat gaat over de maatschappelijk vraagstukken van voedsel, voedselproductie en de invloed op de cultuur, en richt zich specifiek op de uitdagingen en problemen in de Peelregio. Met name door de dichtheid van intensieve veehouderijen staat de verbinding tussen boer, burger en omgeving daar onder druk. Vijf veehouders vonden tijdens de Dutch Design Week in 2015 hun creatieve partner en gingen op onderzoek uit.

Matchmaking

Vijf veehouders en vijf ontwerpers, waar begin je dan? Om elkaar te leren kennen en te begrijpen hebben de koppels allemaal hun eigen methode gevonden; van bedrijfsbezoeken of samen paté maken tot het ontwikkelen van een nieuwe vaktaal. Doordat ze elkaar en de vraagstelling goed hebben leren kennen, konden de koppels daarna goed met elkaar aan het werk.

1. De familie Verberne ging samenwerken met ontwerper en curator publieke ruimte Ester van de Wiel. Ze kwamen samen tot Schetsen in de Toekomst.

2. De Heyde Hoeve ging samenwerken met Belgische conceptueel artiest Koen Vanmechelen. LUCY BOAR werd geboren. Twan Engelen is gekoppeld aan eetontwerper Marije Vogelzang. Nu hebben ze een wisselkantoor: The EGGCHANGE.

4. Marcel en Mirjam Berkvens zijn gekoppeld aan het consultancy- en vormgevingsbureau gericht op voedsel: Foodcurators. Ze ontwikkelden Het Patécafé.

5. Henk Kuijpers is gekoppeld aan de fotograaf en kunstenaar Tineke Schuurmans. Het project Boeren is een manier van leven onstond.

Onderzoek

1. Hoe onthaasten we, hoe doen we een digitale detox en hoe zorg ik dat mijn bedrijf interessant is voor overname door mijn zoon? De intensieve veehouderij kent meerdere vraagstukken die prangend zijn. Melkveehouders Peter en Hanneke Verberne willen graag het concept onthaasten verder toepassen in hun boerderijconcept, waar nu al de mogelijkheid tot overnachting wordt aangeboden. Hun intensieve melkveebedrijf ontwikkelt door terwijl hun jongste zoon heeft behoefte aan een persoonlijk aangepaste bedrijfstak. Daarnaast groeit het concept waarbij ze een ‘digitale detox’ aanbieden aan gasten die langskomen.

2. Heyde Hoeve is een samenwerking tussen vier varkenshouders (John en Maarten Rooijakkers, Tiny Schepers en Bert Rijnen). Het concept van Heyde Hoeve onderscheidt zich op smaak, kwaliteit (houdbaarheid), transparantie en duurzaamheid. Dit levert een meerwaarde op waarmee Heyde Hoeve kan investeren in de duurzaamheid van hun varkenshouderij. Volgens Tiny is het creëren van toegevoegde waarde de enige manier om de maatschappelijk gewenste investeringen in duurzaamheid en dierenwelzijn te financieren. Hoe laten we de consument op een creatieve manier zien wat we doen? Hoe verweven we transparantie in ons concept tot op de winkelvloer?

3. Twan Engelen heeft samen met zijn broer meerdere pluimveebedrijven met broedeieren voor vleeskuikens. Op het bedrijf worden ‘genoeg eieren geproduceerd voor vleeskuikens om de hele Jumbo van vleeskuikens te voorzien’. De broedeieren worden geëxporteerd naar landen zoals Irak, Oekraïne en Rusland. Vanuit marktperspectief lijkt het logisch omdat in deze landen veel kip gegeten wordt en ze hebben daar niet voldoende broedeieren uit eigen land (in aantal en/of kwaliteit) om deze behoefte in te vullen. Twan vraagt zich af of het legitiem is dat zij, in de Peel, zoveel eieren produceren voor het buitenland.

4. Marcel en Miriam Berkvens hebben een bedrijf met zeugen. Zij leveren hun biggen aan VION die ze vervolgens weer doorlevert aan een vleesvarkensbedrijf. Tot enkele jaren terug gingen de biggen via VION naar Noord-Italië, waar ze werden grootgebracht voor de Parmaham, volgens de speciale voervoorschriften voor Parma (o.a. met wei uit de Parmezaanse kaas productie). Sinds een paar jaar blijven de biggen in Nederland en worden volgens milieukeurnormen door een vleesvarkensbedrijf in de omgeving grootgebracht voor Jumbo. Bij Jumbo liggen de varkens anoniem in het schap. Marcel en Miriam willen graag dat het varkensvlees niet anoniem in het schap ligt, maar dat het herkenbaar en zichtbaar is waar de varkens vandaan komen. Ze willen zelf als bedrijf, via het product, zichtbaar zijn bij de consument.

5. Henk Kuijpers heeft een gesloten varkensbedrijf met 350 zeugen en bijbehorende vleesvarkens aan de rand van Deurne. Ze zitten nog net in een landbouwontwikkelingsgebied, maar doordat ze zo dicht bij Deurne zitten, hebben ze veel te maken met de bewoners van het dorp vlakbij. Henk en zijn partner zijn daarop gaan inspelen. Ze produceren volgens één ster van het Beter Leven keurmerk en hebben meer aandacht voor dierenwelzijn. Ze gebruiken steeds minder medicijnen, de varkens krijgen meer ruimte en meer speelmateriaal. Maar toch blijven deze aanpassingen abstract voor burgers. De vraag van Henk is: Wat kunnen we verder nog doen om op een creatieve manier ons bedrijf nog meer met de omgeving te verbinden?

Presentatie

Op 11 mei 2016 werd een tussenstand gepresenteerd tijdens een bijeenkomst in de Cacaofabriek in Helmond. De boeren en creatieven presenteerden samen hun proces en resultaten. daarna gingen de projecten op tour door Brabant, met name in de Peelregio. Tijdens deze tour werden de projecten op meerdere momenten tentoongesteld, waarbij gebruik gemaakt wordt van verschillende podia. De concepten werden tijdens de tour nog doorontwikkeld, mede naar aanleiding van reacties van bezoekers.

Ester heeft samen met de familie Verberne een leesbaar landschap ontwikkeld. De Heyde Hoeve ontwikkelde met Koen Vanmechelen een nieuw soort varken, Marije ging voor Twan aan de slag met een EGGCHANGE, The Foodcurators vonden samen met de familie Berkvens het Patécafé en Henk Kuipers en Tineke Schuurmans kwamen met een documentairereeks.